Rotterdam, 2 januari 2017 - De gemiddelde dekkingsgraad van de Nederlandse pensioenfondsen is over 2016 gelijk gebleven. Eind december 2016 stond de dekkingsgraad op 102%, een stijging van één procentpunt ten opzichte van de maand ervoor. De positie van pensioenfondsen is nog altijd niet rooskleurig. Dat maakt de urgentie voor een nieuw pensioenstelsel alleen maar groter.

Dit blijkt uit de Pensioenthermometer van Aon Hewitt, wereldwijd marktleider in human-resourcemanagement, consultancy en outsourcing, die dagelijks de hoogte van de gemiddelde dekkingsgraad bijhoudt.

De beleidsdekkingsgraad, gebaseerd op de gemiddelde dekkingsgraad van de afgelopen twaalf maanden en leidend voor kortingen of indexatie, is in 2016 gedaald van 104% naar 98%. Dit is lager dan het wettelijke vereiste minimum van 104,3%. De verwachting is dat veel fondsen het jaar afsluiten met een reservetekort en dat sommige fondsen zich in een dekkingstekort bevinden. Dat betekent dat zij vóór 1 april 2017 een nieuw herstelplan moeten indienen.

“Het heeft er lang naar uitgezien dat veel pensioenfondsen in 2017 moeten gaan korten, maar het laatste kwartaal in 2016 toonde een onverwacht herstel,” zegt Frank Driessen, Chief Commercial Officer van Aon Hewitt. Ondanks het herstel lijkt indexatie voor de meeste fondsen nu ver weg.

Beeldmateriaal
Onderstaande afbeelding is in hoge resolutie te downloaden door erop te klikken.

Een jaar van schommelingen
Pensioenfondsen hebben wederom een roerig jaar achter de rug. Dalende rentes en verliezen op aandelen in de eerste maanden van het jaar deden de dekkingsgraad dalen. Het dieptepunt van 92% werd op 11 februari bereikt.

Mede dankzij maatregelen van de ECB krabbelde de dekkingsgraad daarna weer op. Het Brexit-referendum zorgde voor een nieuwe dip tot 95%, op 27 juni. De swaprentes bereikten een historisch dieptepunt en het effectieve rendement op bedrijfsobligaties met een relatief goede kredietwaardigheid (‘investment grade’) daalde tot ruim onder de 1%. In de maanden na de zomer bleef de rente laag en schommelde de gemiddelde dekkingsgraad tussen 95 en 97%.

De verrassende uitslag van de Amerikaanse verkiezingen keerde het tij. De aankondigingen van Donald Trump om te investeren en belastingen te verlagen, hadden een positief effect op zowel de beurzen als de rente. Mede daardoor staan de pensioenfondsen er nu een stuk rooskleuriger voor dan in de zomer werd gedacht.

Pensioenstelsel toe aan vernieuwing
Niet alleen de ontwikkelingen op de beurzen, maar ook wet- en regelgeving maakten van 2016 een roerig jaar voor de pensioenwereld. Zo werd het APF geïntroduceerd en zijn sinds de zomer al een aantal APF-en operationeel. De wet verbeterde premieregeling werd van kracht, net als het Pensioen 1, 2, 3 met betrekking tot de deelnemerscommunicatie. Vrij onverwacht werd bekend dat de pensioenrichtleeftijd op 1 januari 2018 omhoog gaat naar 68 jaar. Los van enkele verkenningen door de SER werd de introductie van een nieuw pensioenstelsel naar een volgend kabinet doorgeschoven. Daarmee kwamen fundamentele veranderingen op de lange baan terecht.

“Hoewel de dekkingsgraad het afgelopen jaar niet verder is gedaald, is de situatie van de pensioenfondsen alles behalve rooskleurig,” zegt Driessen. “Van indexatie is bij de meeste fondsen nog lang geen sprake en de governance-vereisten zijn groot, met name voor kleine pensioenfondsen. Aansluiten bij een algemeen pensioenfonds zou daarvoor een oplossing bieden, maar de praktijk is weerbarstiger.” Het grote probleem is volgens Driessen dat een pensioenfonds dat onder water staat, zich niet zomaar kan aansluiten bij een APF.

Verkiezingen in Nederland
De Tweede Kamerverkiezingen in maart zullen een flinke stempel drukken op de ontwikkelingen in de pensioenwereld. Onderwerpen zoals de ontwikkeling van een nieuw stelsel, versoberingen, de stijging van de AOW-leeftijd, meer keuzevrijheid en pensioencommunicatie staan op de agenda van de diverse partijen. “De ontwikkeling van een nieuw pensioenstelsel zou een prominent agendapunt voor de komende verkiezingen moeten zijn,” aldus Driessen. “Wij willen graag met de politiek in gesprek over ons Pensioenstelsel 2.0.”

Aon Hewitt schetste onlangs de contouren van een alternatief pensioenstelsel in het rapport ‘Pensioenstelsel 2.0: het andere geluid van Aon’. Volgens Aon Hewitt is het met een aantal structurele herzieningen mogelijk om een stelsel in te voeren waarin korten (vrijwel) niet nodig is en waarin al boven een dekkingsgraad van 100% wordt geïndexeerd. Kenmerkend voor dit alternatieve stelsel is een beperktere leeftijdssolidariteit. Zogenaamde invaarproblemen zijn er niet en dure overgangsmaatregelen zijn voor het invoeren van het stelsel niet nodig.

Beursontwikkelingen
Ook op de beurzen was 2016 een roerig jaar. De swaprente liet het hele jaar een dalende tendens zien; na een forse rentedaling in het eerste kwartaal zorgde de Brexit eind juni voor het ultieme dieptepunt. Typerend was de ontwikkeling van de 30 jaars swaprente, die in het eerste kwartaal daalde van 1,61 naar 1,04% en in augustus op het laagste punt van 0,72% uitkwam. Herstel volgde na de verkiezing van Trump en de aankondiging van de ECB dat het aankoopprogramma zou worden teruggebracht naar €60 miljard per maand. Eind december bedroeg de 30 jaars swaprente 1,23%.

De daling van de swaprente leidde tot een stijging van de pensioenverplichtingen met circa 9%. Hierbij speelt mee dat de Ultimate Forward Rate (UFR) in 2016 daalde van 3,2 naar 2,9%. De UFR betekent dat pensioenfondsen voor langlopende verplichtingen mogen uitgaan van een hogere rente dan de marktrente.

De Brexit heeft geleid tot een forse daling van de Britse pond versus de euro en ook de rest van het jaar is geen goed jaar geweest voor de Britse pond. De verkiezing van Trump en de aankondiging van de FED over de timing van de renteverhoging in 2017 zorgden voor een forse stijging van de Amerikaanse dollar versus de euro.

Per saldo hebben de aandelenbeurzen het over 2016 goed gedaan met een rendement van 12%. De vastgoedportefeuille profiteerde van de aantrekkende huizenmarkt en noteerde een licht positief rendement.

Over Aon
Aon plc, genoteerd aan de effectenbeurs van New York (NYSE:AON), is een toonaangevende wereldwijde adviseur op het gebied van risicomanagement, makelaar van (her)verzekeringen en biedt HR-oplossingen en outsourcing services. Onze organisatie heeft wereldwijd meer dan 72.000 medewerkers in ruim 120 landen en heeft maar een doel: het innovatief ondersteunen van klanten op het gebied van risico’s en mensen. We empower results: wij delen onze kennis en data, zodat klanten zich kunnen blijven bezighouden met succesvol ondernemen.