Werkgeversaansprakelijkheid en ongevallenverzekering

De aansprakelijkheid van de werkgever voor incidenten met of door werknemers, binnen en buiten kantoortijden, is steeds vaker inzet van juridische strijd. Wanneer moet de werkgever aantonen dat hij alles heeft gedaan om een ongeval te voorkomen? Hoe zit het met de plicht en de aansprakelijkheid van de werkgever bij bedrijfsfeesten, teambuildingsuitjes en borrels? Wanneer is de werkgever aansprakelijk?

Zorgplicht werkgever

De zorgplicht van de werkgever heeft niet alleen betrekking op de inrichting van een veilige werkomgeving. Ook veilige gereedschappen en voertuigen, goede opleidingen en werkinstructies behoren tot de zorgplicht. De werkgever moet hierbij kunnen aantonen dat aan deze zorgplicht is voldaan.

Aansprakelijkheid goed werkgeverschap

In recente jurisprudentie heeft de Hoge Raad (HR) besloten dat de werkgever bovendien ‘aansprakelijk’ kan zijn op grond van goed werkgeverschap (of het ontbreken daarvan). Dit op basis van artikel 7:611 BW, 'De werkgever en de werknemer zijn verplicht zich als een goed werkgever en een goed werknemer te gedragen'. De werknemer begeeft zich namelijk op verzoek van de werkgever in het verkeer. En het verkeer brengt meer dan normale risico's met zich mee. Daarom heeft de HR bepaald dat de werkgever op grond van redelijkheid en billijkheid verplicht is zorg te dragen voor een adequate verzekering dan wel verplicht is de werknemer in de gelegenheid te stellen zo’n adequate verzekering zelf af te sluiten. Doet de werkgever dat niet dan is daarmee haar aansprakelijkheid gegeven op basis van artikel 7:611 BW.

Aansprakelijkheid beperkt

Er is wel een beperking van de aansprakelijkheid van de werkgever: deze is namelijk alleen aansprakelijk voor verkeersschade die de werknemer tijdens werktijd heeft opgelopen. In beginsel wordt woon-/werkverkeer door de HR niet gezien als werktijd. Indien er nadrukkelijk een link is met de werkzaamheden van de werknemer, is het mogelijk dat de werkgever aansprakelijk wordt gesteld. Bijvoorbeeld het wegbrengen van een pakketje in opdracht van de werkgever of het mee laten rijden van collega’s.

Aansprakelijkheid ongevallen

De aansprakelijkheid van de werkgever is de laatste jaren opgerekt bij ongevallen die buiten het verkeer liggen. Hieronder geven wij een voorbeeld van de relatie die de rechter heeft gelegd tussen een arbeidsongeval, de zorgplicht en aansprakelijkheid.

Het Hof Den Bosch heeft de verzekeringsplicht nu opgerekt naar situaties waarin werknemers met geweld van cliënten te maken krijgen (Hof Den Bosch 6 juli 2010, LJN: BN0734).

• X was werkzaam als socio-therapeut bij Stichting A. Op 10 maart 2003 is X tijdens de uitvoering van zijn werkzaamheden door de TBS-patiënt Y vastgepakt en meermalen met kracht geslagen, onder andere op zijn hoofd. X heeft hierdoor lichamelijk letsel opgelopen en is per 13 september 2004 volledig arbeidsongeschikt verklaard.
• X vordert van zijn ex-werkgever een vergoeding van onder meer inkomensschade en smartengeld.
• De kantonrechter heeft de vordering van X afgewezen, omdat de werkgever niet tekort was geschoten in zijn zorg- en instructieplicht volgens artikel 7:658 BW. Uit deskundig onderzoek was namelijk niet gebleken dat Y agressief was of kon worden en bijzondere (beveiligings)maatregelen waren daardoor niet geïndiceerd.
• Het Hof Den Bosch is het met de kantonrechter eens dat de werkgever niet tekort is geschoten in zijn zorgplicht volgens artikel 7:657 BW.
• Het Hof ziet echter wel aansprakelijkheid van de werkgever op grond van artikel 7:611 BW. Als goed werkgever had de stichting moeten zorgen voor dan wel een goede aansprakelijkheidsverzekering waaronder deze schade gedekt zou zijn geweest, dan wel voor een adequate ongevallenverzekering.
• Daarbij merkt het Hof wel op dat een dergelijke verzekeringseis alleen aan de werkgever kan worden gesteld als het risico ook verzekerbaar is. Partijen moeten het Hof daar nog nadere informatie over verstrekken.
• Indien komt vast te staan dat dit risico in 2003 goed verzekerbaar was tegen betaalbare premies, dan is het Hof van oordeel dat de stichting uit hoofde van haar verplichting zich als goed werkgever te gedragen, gehouden was zorg te dragen voor een behoorlijke verzekering. Het is volgens het Hof namelijk niet te billijken dat de financiële gevolgen van bedrijfsrisico’s in een TBS-kliniek voor rekening van de werknemer worden gelaten. Terwijl een werknemer die tijdens werktijd een eenzijdig verkeersongeval veroorzaakt, zijn schade wel op grond van artikel 7:611 BW kan verhalen op de werkgever.

Het Hof realiseert zich dat met deze uitspraak een wezenlijke uitbreiding plaatsvindt van de gevallen waarin door de HR in de recente arresten een verzekeringsplicht van de werkgever is aanvaard.

Is uw ongevallenverzekering voldoende?

Indien vaststaat dat het risico goed verzekerbaar is tegen betaalbare premies, dan is de rechter van oordeel dat de werkgever uit hoofde van de verplichting zich als goed werkgever te gedragen, gehouden is zorg te dragen voor een adequate verzekering.

Sommen- versus schadeverzekering

De collectieve ongevallenverzekering is een sommenverzekering en geen schadeverzekering. Op voorhand kan daardoor niet worden vastgesteld of het een adequate verzekering is in het kader van 7:611 BW. De uitkering op de ongevallenverzekering kan ertoe leiden dat de aansprakelijkheidsclaim achterwege blijft. Ook kan deze tot gevolg hebben dat de uitkering uit hoofde van de ongevallenverzekering wordt meegewogen in de vergoeding die de rechter aan de werknemer toekent.

Tot slot

Een collectieve ongevallenverzekering voor het personeel is gezien de recente jurisprudentie dus onvermijdelijk. Maar de vraag blijft natuurlijk: wat is een adequate ongevallenverzekering? Dat zal pas achteraf blijken indien de rechter zich erover buigt. Zijn verzekerde bedragen van één tot twee keer het jaarsalaris voldoende? Of dient er aan drie tot zes keer te worden gedacht? En is dat dan wel voldoende? Dat zal van geval tot geval verschillen.

Kortom, het aansprakelijkheidsrisico voor de werkgever zal zich de komende jaren ontwikkelen en daarom is het noodzakelijk de inhoud van de verzekering van tijd tot tijd te toetsen aan de jurisprudentie (en maatschappelijke ontwikkelingen).