Stress, belasting en belastbaarheid: een diepgaande verkenning

Stress is een veel voorkomend fenomeen in ons moderne leven. Of uw medewerkers nu op kantoor werken of op de bouw of in de zorg; ze krijgen er sowieso mee te maken. Daarom is het voor u als werkgever belangrijk begrip te hebben van wat stress precies is en wat best practices zijn om de gevolgen ervan te beperken. Mentale en fysieke belasting en belastbaarheid zijn cruciale factoren voor onze prestaties, productiviteit en gezondheid. En daarmee op de inzetbaarheid en de veerkracht van uw medewerkers. In dit artikel gaan we dieper in op deze onderwerpen.

Positieve stress
Stress is een alledaags verschijnsel dat niet alleen van invloed is op uw fysieke maar ook op uw mentale welzijn. Zonder stress kunnen wij mensen niet functioneren. Hoe zit dat precies? Positieve stress, ook wel ‘eustress’ genoemd, kan uw prestaties verbeteren. Het geeft u die boost adrenaline die u nodig heeft om te excelleren tijdens het geven van een presentatie, te presteren tijdens een sportwedstrijd of zelfs om te overleven na een ernstig ongeluk. De razendsnelle aanmaak van hormonen, zoals cortisol en adrenaline, zorgt ervoor dat we tijdens deze situaties niet blokkeren. Stress wordt pas negatief op het moment dat we te vaak stress en microstress ervaren.

Mentale en fysieke belasting
Voordat we uitleggen wat microstress betekent, staan we eerst stil bij de mentale en fysieke belasting en belastbaarheid. Belasting en belastbaarheid zijn als de weegschaal voor al uw professionele en sportieve doelen. Stelt u zich voor dat u traint voor een marathon. Dan omvat de belasting uw trainingsuren, de intensiteit waarmee u traint, maar bijvoorbeeld ook de eisen die uw baan aan u stelt. Aan de andere kant hebben we de belastbaarheid. Die geeft aan hoe goed uw lichaam en geest in staat zijn om deze belasting te dragen. Traint u te vaak en te hard dan raakt u overtraind. Werkt u te veel en te hard, dan loopt u het risico op een burn-out. Voor optimale resultaten moeten de belasting en de belastbaarheid dus in balans zijn. Het vinden van die balans betekent dat u continu naar uw lichaam moet luisteren. Want we weten en voelen het vaak goed aan, maar het is meestal de omgeving die ons ervan weerhoudt om de balans aan te passen.

Wat is microstress?
Microstress zijn de kleine momenten van stress die voortkomen uit onze dagelijkse acties. Wanneer deze stressmomenten zich in de loop van de tijd opstapelen, kunnen ze leiden tot burn-out of overtraindheid. Een studie gepubliceerd in een tijdschrift ‘Physiological bulletin’ (Sonnentag & Frits, 2015) benadrukt het cumulatieve (stapelende) effect van dagelijkse stressfactoren op de lange termijn. Wat op het eerste gezicht dus een onschuldige gebeurtenis lijkt, zoals te veel arbeidsuren maken, te veel verantwoordelijkheid nemen en confrontaties aangaan, kan na verloop van tijd een serieuze bedreiging vormen voor ons welzijn. De Aon Global Wellbeing Survey 2022-2023 toont aan dat 41% van de respondenten mentale gezondheid als de belangrijkste verzuimfactor aangeeft. Dit is natuurlijk geen nieuws meer en daardoor is het eigenlijk nog schokkender dat we niet in staat zijn om de balans te vinden. De op een na grootste riscofactor is burn-out waarvan 34% van de respondenten aangeeft zich zorgen hier ernstige zorgen over te maken.

Het verband tussen microstress en burn-out
Microstress en burn-out zijn nauw met elkaar verbonden. Beide zijn resultaten van dagelijkse stress waarbij microstress vaak de kiem legt voor een latere burn-out. Zodra microstress dagelijks voorkomt, wordt het onderdeel van onze gewoontes en ervaren we het als vanzelfsprekend. Het gevolg is een verstoring van de balans tussen belasting en belastbaarheid. Het lichamelijke stresssysteem is ontworpen voor acute, kortdurende, sporadische, levensbedreigende situaties. Niet voor chronische, langdurige of frequente (micro)stresssituaties. Wanneer microstress niet adequaat opgepakt wordt en onbehandeld blijft, kan dit leiden tot een negatieve spiraal. Hierdoor worden mensen minder productief en neemt het ziekteverzuim op de werkvloer toe. Daardoor neemt de druk bij de overige medewerkers nog meer toe en wordt het steeds lastiger om het tij te keren.

Best practices voor het verminderen van microstress

• Gebruik bestaande arbeidsbeoordelingen, zoals het medewerkerstevredenheidsonderzoek en gezondheidsrisicobeoordelingen, zoals een PMO of DE&I met aandacht voor mentale en fysieke risicofactoren.
• Wees proactief bij het aanpakken van de bevindingen en betrek belanghebbenden uit verschillende functies om kansen aan te pakken.
• Geef leidinggevenden de macht om de bedrijfscultuur in lijn te brengen met de organisatiewaarden en zorg ervoor dat het beleid het welzijnsbeleid in de praktijk ondersteunt.
• Gebruik een op data gebaseerde aanpak om het beleid te evalueren en de voortgang in de loop van tijd te meten.

Investeer in het welzijn van medewerkers
In een wereld waar stress en microstress de norm lijken te zijn, is het van cruciaal belang dat we onze welzijnsstrategieën herzien en aanpassen. Het begrijpen van hoe ons lichaam reageert op veranderingen en voortdurende prikkels is de sleutel tot het vinden van de juiste balans. Een goed doordachte welzijnsstrategie is gericht op het verminderen van microstress en het voorkomen van burn-out. Met deze strategie kunt u de veerkracht van medewerkers vergroten en hen ondersteunen bij een gezonde en productievere levensstijl. Het is tijd om het welzijn van medewerkers serieus te nemen en te investeren in veerkracht, vitaliteit en duurzame gezondheid.

Meer weten? Kijk dan het webinar ‘Psychisch verzuim; praktische handvatten voor werkgevers’ terug
Het psychische verzuim op de werkvloer neemt enorm toe. Dit blijkt uit cijfers van het Nederlands Centrum Beroepsziekten (Bron: Public and Occupational Heatlh Amsterdam UMC, Beroepsziekten in cijfers 2024). Stress, burn-out, overspannenheid; werkgevers vinden het moeilijk om deze onderwerpen bespreekbaar te maken en voelen zich vaak machteloos. Onze sprekers, prof. dr. Lex Burdorf (Erasmus MC) en Floor Smid (Aon) geven praktische handvatten en delen waardevolle inzichten met u.

Bekijk het webinar